Ateşten Gömlek Özet ve İncelemesi

Ateşten Gömlek Eserinin Yazarı: Halide Edip Adıvar

Ateşten Gömlek Eserinin Türü: Roman

Ateşten Gömlek Karakterleri: Ayşe, Peyami, Binbaşı İhsan, Kezban, Mehmet Çavuş…

Ateşten Gömlek Eserinin Özellikleri: Yakup Kadri Karaosmanoğlu tarafından bulunan “Ateşten Gömlek” adı çok anlamlıdır. Bu ateşten gömlek bütün milleti bürümüş olan var olma savaşını ifade ettiği gibi roman şahıslarının her birinin ayrı ayrı büründükleri aşk ve kıskançlık duygularının ateşten gömleğini de anlatır. Kurtuluş Savaşı’nın destanı niteliğinde olan roman, Kurtuluş Savaşı’nı ele alan ilk romandır. İzmir’in işgalinden sonra İstanbul’a gelen Ayşe ve İzmir uğruna mücadele için onun çevresinde kenetlenen gençlerin heyecanları ve etkinlikleri hikayeleştirilmiştir. Halide Edip Adıvar, Milli Mücadele’nin doğuşunu ve kurtuluşu sembol niteliğindeki Ayşe’nin ve Peyami’nin yaşadıkları çevresinde anlamaktadır. Ateşten Gömlek, 1923’te filme çekilmiş, 1924’te bizzat yazarı tarafından İngilizceye çevrilmiştir. Ateşten Gömlek eserinin hemen hemen tamamı Peyami’nin hatıra defterinden ibarettir.

Ateşten Gömlek Özet

Peyami, Ankara’da Cebeci Hastanesinde yatarken, 4 Teşrinisani ile 17 Kanunu-evvel tarihleri arasında, kırk üç gün zarfında hatırladıklarını bir deftere yazmıştır. Bunun dışında yine Peyami’nin ağzından İhsan ile Cemal’i hatırlayan on bir sayfalık bir bölüm ile Peyami öldükten sonra onun encamını bildiren tek sayfalık bir “hatime” bölümü vardır. İzmir’in işgali sırasında kocası ve oğlu Yunanlılar tarafından öldürülen Ayşe, bir İtalyan ailenin yanına sığınır; sonra da onların yardımıyla İstanbul’a akrabaları Peyami’nin annesinin evine gelir. Hariciye Kalemi’nde memur olan Peyami de bu evde kalmaktadır. Bir müddet sonra Gedikpaşa’da başka bir eve, kendi evine taşınır. Protesto mitingleri yapılmaktadır. İstanbul’da birbirinden farklı çevrelerde bir mücadele arzusu uyanmıştır. Tam bu günlerde, İstanbul, İngilizler tarafından işgal edilir. İşgalciler, kendilerine muhalif olanların ileri gelenlerini sürgüne göndermeye başlar. Ayşe’nin evi aranır. Ayşe, İstanbullu gençlerin gözünde İzmir’in ve kurtuluşun sembolüdür. Peyami ve arkadaşı İhsan, Ayşe ile birlikte Kuvayımilliye’ye katılmak üzere Anadolu’ya geçerler.

Peyami ile İhsan, hastabakıcılık yapan Ayşe’yi içten içe sevmektedirler. Önce Adapazarı, Geyve civarında Halife ordusuyla çarpışırlar. Çeteler de birbiriyle kavga etmektedir. Kimi padişah taraftarı, kimi Kuvayı-milliye’yi benimsemiştir. Bu arada Mehmet Çavuş aralarına katılır. Peyami de artık bir işe yaramak ve Ayşe’nin gözünde değer kazanmak için savaşa fiilen katılmak ister ve Mehmet Çavuş’tan silah kullanmayı öğrenir. Doğançay’dan sonra Eskişehir’e giderler. Kezban da arkalarından; daha doğrusu İhsan’ın arkasından, Kezban, İhsan’ı; Mehmet Çavuş da Kezban’ı sevmektedir. Mehmet Çavuş, Peyami’yi yaralamak pahasına Kezban’ı kaçırır. Bu arada İhsan ve Peyami Konya isyanını bastırmakla görevlendirilirler. Mehmet Çavuş artık karşı cephededir ve onun hazırladığı bir pusuya düşerler. İhsan, Kezban’ın yardımıyla pusudan kurtulur, Mehmet Çavuş yakalanıp asılır ve Kezban kayıplara karışır. Peyami Ankara’ya tayin edilir; İhsan alay kumandanı olur. Birinci ve İkinci İnönü Savaşları kazanılır. Sakarya Savaşı başlar. Peyami, tekrar cepheye döner ve bir top mermisiyle bacaklarını kaybeder. İhsan ile Ayşe de vurulurlar. Bir çadırda yan yana iki sedyede yatmaktadırlar. Onları bir köyün küçük ve sessiz mezarlığına yan yana gömerler. Peyami “İşte İzmir’i aldınız, İzmir’e girdiniz!” diye düşünür. Cemal de şehit düşer. Romanın sonuna eklenen bir nottan, Peyami’nin Ankara Cebeci Hastanesinde, kafasındaki kurşun çıkarılırken vefat ettiğini öğreniriz.

Ateşten Gömlek Kısa Özet

İzmir’in işgali sırasında kocası ve çocuğu düşman tarafından öldürülen Ayşe, İstanbul’a akrabası Peyami’nin yanına gelir. İkisinin yanına Binbaşı İhsan da katılır ve Anadolu’ ya geçerler, amaçları Kuvayi Milliye’ye hizmet etmektir. Ayşe, Eskişehir asker hastanesinde ve Polatlı sahra hastanesinde hemşire olarak çalışır. Bu arada hem Peyami hem de Binbaşı İhsan Ayşe’ye âşık olur. Bu aşk her ikisi için de ateşten bir gömleğe dönüşür. İhsan ve Ayşe cephede ölürler, yaralanan Peyami, kafasında kalan bir kurşunla Ankara Cebeci Hastanesinde “ateşten gömlek” ismini verdiği anılarını yazmayı tamamlar ve kafasındaki kurşunun çıkarılması için girdiği ameliyatta ölür.

Milli edebiyat döneminin eser özetleri için buraya tıkla 🙂