Çalıkuşu Özet ve İncelemesi

Çalıkuşu Eserinin Yazarı: Reşat Nuri Güntekin

Çalıkuşu Eserinin Türü: Roman.

Çalıkuşu Eserinin Kişileri: Feride, Kamuran, Doktor Hayrullah Bey…

Çalıkuşu Eserinin Özellikleri

İlkin “İstanbul Kızı” adıyla dört perdelik oyun olarak yazdığı ama bazı sahnelerin Anadolu’da geçmesi sebebiyle romana çevirdiği Çalıkuşu eseri, memleket edebiyatı çerçevesinde ele alınabilecek bir romandır.  Reşat Nuri Güntekin’in en ünlü romanıdır. Asıl konusu Feride ile Kamuran arasındaki romantik bir aşk hikayesi olan romanda İstanbullu genç bir öğretmen olan Feride’nin Anadolu’nun değişik yerlerinde öğretmenlik yaparken yaşadıklarını ve Anadolu’nun bakımsızlığını, gerilik ve yoksulluğunu, halkın boş inanışlara bağlığını da anlatmıştır. Çalıkuşu eserinin merkezine Anadolu’da yaşamayı seçen idealist, aydın Türk kadınını yerleştirmiştir. Reşat Nuri Güntekin, Cumhuriyet aydınına Anadolu’nun kapısını Feride öğretmenin kişiliğinde açmıştır. Çalıkuşu, hem “karakter romanı” hem de “tip romanı” niteliği taşır.

Çalıkuşu Özet

[…Feride, bir subayın kızıdır. Küçük yaşta anası babası ölür. Teyzesinin korumasıyla, “Notre Dame de Sion” Fransız yatılı okulunda okur. Çok haşarı olduğu için, okulda ona “Çalıkuşu” adını takarlar. Yaz tatillerini teyzesinin Kozyatağı’ndaki köşkünde geçirir. Teyzesinin oğlu Kamuran, yakışıklı, sarışın bir delikanlıdır. Zamanla birbirlerini sever, nişanlanırlar. Feride, düğün günü, çarşaflı bir kadının getirdiği mektuptan, Kamuran’ın İsviçre’de iken Münevver adında hasta bir kızla ilişkisi olduğunu, ona evlenme vaadinde bulunduğunu öğrenir. Her şeyi yüzüstü bırakıp kaçar. Öğretmenlikle, Anadolu’nun Zeyniler köyü, Bursa, Çanakkale, İzmir, Kuşadası gibi çeşitli köy, kasaba ve şehirlerinde dolaşır. Güzelliği başına dert açar, her gittiği yerde karşısına bir erkek çıkar, dedikodular olur; Bursa’da bir musiki öğretmeni, Çanakkale’de bir kurmaysubay vb… Zeyniler köyünde iken tanıştığı ihtiyar Doktor Hayrullah Bey’le Kuşadası’nda ikinci kez karşılaşır. Babacan bir adam olan Hayrullah Bey, Feride’yi kızı gibi korur; halkın dedikodusu üzerine, dış görünüşü kurtarmak için, onunla kağıt üzerinde evlenir, fakat aralarındaki ilişki bir baba kız ilişkisidir. Feride, öğretmenliğe başlayınca bir “günlük” tutmuş, bütün bu maceralı hayatı defterin günü gününe yazmıştır. Hayrullah Bey bu defteri bulur, okur ve saklar. Hastalanınca, Feride’ye, kendisinin ölümünden sonra ara sıra teyzesinin yanına gitmesini ve verdiği kapalı bir zarfı Kamuran’a teslim etmesini vasiyet eder. Hayrullah Bey’in ölümünden sonra, Feride vasiyeti yerine getirir, kısa bir süre için teyzesinin yanına gider, zarfı Kamuran’a verir. Zarfın içinde, Hayrullah Bey’in bir mektubu ile Feride’nin “günlük”ü vardır. Hayrullah Bey, Kamuran’a yazdığı mektupta Feride’yi bir daha bırakmamasını salık vermektedir. Kamuran mektubu ve defteri gece sabaha kadar okur, her şeyi öğrenir, ertesi gün yola çıkacak olan Feride’yi bir daha bırakmaz, evlenirler…]

Çalıkuşu Romanı İncelemesi

* Eser Hakkında Değerlendirmeler Çalıkuşu romanının bu kadar önemsenmesini, büyük bir okuyucu kitlesini etkilemesini üç nedene bağlayabiliriz: Birincisi, Anadolu’nun sorunlarına bilinçli olarak eğilen ilk roman oluşudur. ikincisi, özellikle genç kızları uzun süre etkileyen Feride, üçüncüsü de dil ve anlatımdaki rahatlıktır. (…) Gerçi yazı dilini konuşma diline yaklaştırma çabaları ulusal bir edebiyatın oluşmasında temel sayılarak Milli Edebiyat Akımının ilk yıllarında başlamıştır. Bu hareketi başlatan Ömer Seyfettin ve onu izleyenler, dili bu yönden geliştirmişlerse de Reşat Nuri Güntekin, Çalıkuşu eserinde onları, büyük ölçüde aşmıştır.”(Olcay Önertoy)

“… Çalıkuşu’nun yayımlandığı yıllarda gördüğü bu büyük ilginin nedenlerinden biri, her sınıf halkın anlayabileceği günlük konuşma diliyle yazılmış olmasıdır. (…) Çalıkuşu’nun çok hareketli oluşu ve bol maceralarla örülmüş bulunması da, okuyucuyu çeken nedenlerden biri sayılabilir. Daha önce değindiğimiz üzere, duygusallığı kimi sanat çevrelerine bir suçmuş gibi ileriye sürülen Çalıkuşu; bir yandan da, edebiyatımızda realizme yol açıcı eserlerin başında gelmekte ve kendi yapısı içinde birtakım toplumsal sorunlara dokunmaktadır. (…) Çalıkuşu, ana çizgileriyle, kaybettiği sevginin yerini doldurmak için hayatını Anadolu insanına ve çocuğuna adayan ülkücü bir genç kızın hikâyesidir.” (Cevdet Kudret Solok) “… Buna rağmen, roman hakikaten hissi idi. Ve genç kız psikolojisini, ferdi saadet meselesini bir çıkmaza götürüyordu. Reşat Nuri Güntekin bu çıkmaz, öbür romanlarında düz cadde haline getirdiyse bile, ona bir yığın tünel açtı. Hatta kendisine başka yollar aradı. Ferdi saadet hakkında daima fedakarlık hissini yüklenmekle beraber, daha muvazeneli düşünen kahramanlar yarattı. Bununla beraber hareket noktası gene Çalıkuşu’dur. Eserlerin mihverlerini yapan şeylerin hemen hemen hepsi bu kitapta vardır. Çocuk, bilhassa kimsesiz çocuk, evlat edinme, nesil ve terciye anlaşmazlığı, mektep ve onunla kurtuluş.”(Ahmet Hamdi Tanpınar)

Çalıkuşu Kısa Özet

Reşat Nuri Güntekin’in romanı (1922). Feride; cesaretli, duygusal, gururlu ve hareketli bir kızdır. İyi bir eğitim almıştır. Küçük yaştayken annesini kaybeder. Teyzesinin yanında büyür. Kamuran, teyzesinin oğludur. Feride ile Kamuran aşık olurlar. Düğün günü Kamuran’ın Münevver adında hasta bir kızla ilişkisi olduğunu duyunca tayinini isteyip Anadolu’nun Zeyniler köyünde öğretmenliğe başlar. Feride güzelliği nedeniyle birçok sorun yaşar Dedikodulardan korunmak için babası gibi sevdiği Doktor Hayrullah Bey’le evlenir Hayrullah Bey, Feride’nin günlüğünü bulur ve hala Kamuran’ı sevdiğini öğrenir. Kamuran’ı bulur ve onun da karısının öldüğünü, çocuğuyla yaşadığını öğrenir Hayrullah Bey kısa bir süre sonra ölür. Feride vasiyet gereği teyzesinin evin gidince Kamuran’la karşılaşır. Birbirlerinden bir daha ayrılmamaya karar verirler.

Tavsiye yazısı: http://www.ebrubektasoglu.com/yazi/resat-nuri-guntekin-calikusu-romanindan-hafizama-kazinan-10-alinti/

Çalıkuşu romanını okuduktan sonra etkisinden çıkamayanlara tavsiye ettiğimiz bir yazı. Keyifli okumalar 🙂