Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Gezi Yazısı
Yazarın gezip gördüğü yerlerin ilgi çekici yönlerini, toplumsal ve kültürel özelliklerini kendi görüş ve düşüncelerini katarak anlattığı yazılardır. ilginç, okuyucuyu saran bir anlatımı vardır. Hayalden doğma hiçbir olguya yer verilmez. Gözleme dayalı olarak yazılır. Osmanlı klasik döneminin bilinen tek gezi eseri ve aynı zamanda edebiyatımızın ilk gezi eseri Seydi Ali Reis’in Miratü’l Memalik’idir. Bu yapıt kaptanıderya olan yazarın, Hint Deniz’inde fırtınaya yakalanarak gemilerini kaybetmesinden sonra karadan yaptığı yolculuklar sırasında görüp yaşadıklarını yansıtır.
Katip Çelebi tarafından yazılan “Cihannüma”, bir coğrafya kitabı olmasına karşın, yer yer gezi türüne yaklaşan bölümleriyle bu alanda yazılmış eserler arasında sayılabilir. Türk gezi edebiyatının hiç kuşkusuz en önemli eseri Evliya Çelebi’nin “Seyahatname”sidir. Nabi’nin “Tuhfetül Harameyn”, Keçecizade İzzet Molla’nın “Mihnet Keşan” adlı eserleri Tanzimat’tan önceki devrede yazılmış diğer gezi eserlerindendir. Ahmet Mithat Efendi “Avrupa’da Bir Cevelan” , Cenap Şahabeddin’in “Avrupa Mektupları” Cumhuriyet öncesinin gezi eserleridir.
Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatını önemli gezi kitapları şunlardır:
1- Reşat Nuri Güntekin — Anadolu Notları
2- Falih Rıfkı Atay — Denizaşırı, Hind, Taymis Kıyıları, Tuna Kıyıları
3- Ahmet Haşim — Frankfurt Seyahatnamesi
4- Azra Erhat — Mavi Anadolu, Mavi Yolculuk
5- Haldun Taner — Düşsem Yollara Yollara
6- Sadri Ertem — Bir Vagon Penceresinden, Ankara-Bükreş
7- Samet Ağaoğlu — Strazburg Hatıraları, Sovyet Rusya imparatorluğu
8- Şükufe Nihal Başar — Finlandiya, Domaniç Dağları’nın Yolcusu
9- Bedri Rahmi Eyüboğlu — Canım Anadolu
10- Fikret Otyam — Ha Bu Diyar, Doğudan Gezi Notları, Topraksızlar, Can Pazarı
11- Selahattin Batu — Romancero, İsviçre Günleri, Avusturya ve Venedik Günleri İspanya Büyüsü
12- Melih Cevdet Anday — Sovyet Rusya, Azerbaycan, Özbekistan, Bulgaristan Macaristan
13- Buket Uzuner — Bir Siyah Saçlı Kadının Gezi Notları
14- Yusuf Ziya Ortaç — Göz Ucuyla Avrupa
15- İsmail Habip Sevük — Tuna’dan Batı’ya
16- Yavuz Bülent Bakiler — Üsküp’ten Kosova’ya, Türkistan Türkistan
17- Füruzan – Yeni Konuklar, Balkan Yolcusu
Edebiyatımızdaki önemli gezi yazılarından bazıları şunlardır:
Seydi Ali Reis: Mir’atü’l-Memalik
Evliya Çelebi: Seyahatname
Ahmet Mithat Efendi: Avrupa’da Bir Cevelan, Sayyadane Bir Cevelan
Ahmet Haşim: Frankfurt Seyahatnamesi
Cenap Şahabettin:Hac Yolunda, Avrupa Mektupları, Âfâk-ı Irak
Mehmet Akif Ersoy: Berlin Hatıraları
Falih Rıfkı Atay: Denizaşırı, Tuna Kıyıları, Zeytin Dağı, Taymis Kıyıları, Yolcu Defteri
Reşat Nuri Güntekin: Anadolu Notları
Attila İlhan: Abbas Yolcu
Haldun Taner: Düşsem Yollara Yollara
Erdem Bayazıt: İpek Yolu’ndan Afganistan’a
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı nasıl oluştu öğrenmek ister misin? 🙂
Batı EdebiyatıYUNAN EDEBİYATIALMAN EDEBİYATIAMERİKAN EDEBİYATIİSPANYOL EDEBİYATIRUS EDEBİYATI Batı edebiyatının kökenleri Antik Yunan ve Roma'ya dayanır.…
Yazıdaki Başlıklarİnce Memed Konusuİnce Memed Karakterlerİnce Memed Özetİnce Memed 1 2 3 4 Özetİnce Memed…
Kemal Tahir Devlet Ana KonusuDevlet Ana Türü Nedir?Devlet Ana ÖzetDevlet Ana Romanının İncelemesiDevlet Ana Kimin…
Yazıdaki BaşlıklarKürk Mantolu Madonna KonusuKürk Mantolu Madonna TürüKürk Mantolu Madonna KarakterleriKürk Mantolu Madonna ÖzetKürk Mantolu…
Yazıdaki BaşlıklarKuyucaklı Yusuf KonusuKuyucaklı Yusuf Karakterler ve KahramanlarıKuyucaklı Yusuf Özet UzunKuyucaklı Yusuf Roman AnaliziKuyucaklı Yusuf…
Yazıdaki Başlıklar Fatih Harbiye KonusuFatih Harbiye KarakterleriFatih Harbiye ÖzetFatih Harbiye Kısa ÖzetNeriman Hangi Romanın Kahramanı?Fatih…