Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Makale
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Makale
1- Genellikle gazete ve dergilerde okuyucuyu bilgilendirme amacıyla yazılan bir yazı türüdür. Her tür konuda makale yazılabilir; ancak makale yazarından ele aldığı konuda uzman olması beklenir. Yazar, yargılarını nesnel bir temele oturtmak, görüşlerini kanıtlamak zorundadır. Mecazlı anlatımdan kaçınılır. Makalede uzunluk belli bir sayfayla sınırlı olmasa da gazetelerde yayımlanan makaleler genellikle kısa olur.
2- Edebiyatımızda ilk makale örneği Şinasi’nin Tercüman-ı Ahval gazetesinin ilk sayısında yayımlanan “Mukaddime” başlıklı yazıdır. Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Reşat Nuri Güntekin, Halide Edip Adıvar, Hüseyin Cahit Yalçın, Refik Halit Karay, Nurullah Ataç, Peyami Safa, Sabri Esat Siyavuşgil, Ahmet Hamdi Tanpınar, Suut Kemal Yetkin, Erol Güngör, Nadir Nadi Cumhuriyet Dönemi’nde gazete makalesiyle ön plana çıkmışlardır.
3- Cumhuriyet Dönemi’nde bazı makale örnekleri şunlardır:
a- Ahmet Hamdi Tanpınar — Edebiyat Üzerine Makaleler
b- Berna Moran — Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış
c- Hilmi Yavuz — Edebiyat ve Sanat Üzerine Yazılar Makaleler
d- Mehmet Kaplan — Edebiyat Üzerine Araştırmalar
Cumhuriyet Döneminde Makale
- Herhangi bir konuda okuyucuya bilgi vermek, herhangi bir düşüncenin doğruluğunu/yanlışlığını kanıtlamak için yazılan yazılardır.
- Gazete ile birlikte ortaya çıkmıştır.
- Belirli bir plana göre ( giriş, gelişme, sonuç) yazılır.
- Anlatıma nesnellik hâkimdir.
- Ciddi ve ağırbaşlı bir dil kullanılır. Ele alınan konuyla ilgili terimlere yer verilir.
- Diğer türlerden en belirgin farkı, ortaya konan düşüncelerin kanıtlanma zorunluluğudur.
- Konu sınırlaması yoktur ancak daha çok bilimsel, akademik ve kültürel konularda yazılır.
- Uzunluğu ile ilgili bir sınırlama yoktur. Ayrıntıya inilir.
- Devrik cümlelerden mümkün olduğunca uzak durulur.
- Yazarının konusunda uzman olması gerekir.
- Açıklayıcı, tartışmacı, kanıtlayıcı anlatım türleri kullanılır.
- Tanımlama, örnekleme, istatistiklerden yararlanma gibi düşünceyi kanıtlama yollarından yararlanılır.
- Gazete ve dergi makaleleri, geniş halk kitlelerine ulaşacağı için daha yalın yazılır.
- Gazetelerin ilk sayfasında günlük olarak yayımlanan makalelere başmakale denir.Bunlar daha çok güncel meselelerle ilgili yazılır.
- Türk edebiyatındaki ilk örneğini, 1860‘ta Tercüman-ı Ahval
gazetesinde yayımladığı Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi
ile Şinasi vermiştir.
Yazar Hakkında
