Türk Edebiyatında Fütürizm Akımı

Türk Edebiyatında Fütürizm Akımı

♦♦ Ortaya Çıkışı ♦♦
1- 20. yüzyılda İtalya’da şair Marinetti ve birkaç ressam tarafından başlatılmıştır. Edebiyattaki kurucusu Marinetti’dir. 1909 yılında Fransa’da “La Figaro” gazetesinde yayımlanan manifestosuyla (bildirisiyle) fütürizm bütün dünyaya duyurulmuştur. Rusya’da özellikle Mayakovski tarafından savunulmuştur. Fütürizm; sürrealizm ve dadaizme zemin hazırlamıştır.

♦♦ Fütürizm Kavramı ♦♦
1- Fütürizm sözcüğü, Fransızcada “gelecek, gelecekteki, gelecek zaman” anlamlarına gelen Pfuturi sözcüğünden türetilmiştir. Fütürizm, Türkçede “gelecekçilik” anlamına gelir.

♦♦ Özellikleri ♦♦
1- Daha çok “şiir alanında etkili olmuş bir akımdır.
2- Yeni bir yaşam ve anlayış içinde olan fütüristler, kendilerinden önceki bütün sanat anlayışlarına karşı çıkmışlar ve hücum etmişlerdir. Geleneksel tema ve biçimleri bir yana bırakarak modern çağın, tekniğin, makinenin sağladığı ve sağlayacağı olanakları, mutluluğu savunmuşlardır.
3- Yaşamı dinamizm (hareket) içinde vermek için daima değişeni yakalamak istemişlerdir.
4- Şiirin biçiminde yenilik getirmişler; ölçü ve uyağı kaldırmışlar, şiirde söyleyişi basitleştirmişlerdir.
5- Kuralsız anlatım, özgürce seçilen sözcükler, otomatik yazı anahtar kavramlardır.
6- Duyguların yerine makine, çark ve fabrika gürültülerine yer vermişler; modern hayatın hareketliliğin, tehlike tutkusunu, şiddet ve saldırganlığı yüceltmişlerdir.

♦♦ Görüşleri ♦♦
1-Görüşlerini La Figaro gazetesindeki bildiride şöyle açıklamışlardır:
GELECEKÇİLİK BİLDİRGESİ (1909)
Biz, şiirlerimizde tehlike tutkusunu, enerji ve ataklık alışkanlığını dile getirmek istiyoruz. Korkusuzluk, gözü peklik, başkaldırı, şiirimizin başlıca ögeleri olacaktır. Edebiyat şimdiye dek dalgın hareketsizliği, kendinden geçişi ve uykuyu övdü. Biz, saldırgan devingenliği (dinamizm’), hummalı uykusuzluğu, koşuyu, ölüm perendesini, şamarı ve yumruğu yücelteceğiz. Dünyanın görkemliliği yeni bir güzellikle zenginleşti; hızın güzelliği. Ateş soluyan, yılanlara benzer borularla donatılmış bir yarış otomobili, kükreyen bir yarış otomobili, Samothrake Nike’si heykelinden daha güzeldir. Savaştan başka şeyde güzellik yoktur. Saldırgan nitelikte olmayan hiçbir eser başeser olamaz. Biz, dünyanın tek sağlığı olan savaşı, militarizm’, yurtseverliği, uğrunda ölünen güzel ülküleri ve kadının aşağılanmasını yüceltiyoruz.
Biz, müzeleri, kitaplıkları, her türlü akademiyi yıkmak istiyoruz. Biz, çalışmanın, zevkin ya da ayaklanmanın harekete geçirdiği büyük toplulukların şiirini söyleyeceğiz; modern kentlerdeki devrimleri yaşayan çok renkli ve çok sesli yığınları söyleyeceğiz; şiddetli elektriğin ayışığı altında yangın gibi parlayan: şantiyelerin ve tersanelerin titreyen gece coşkusunu; dev koşucular gibi bir yandan bir yana nehirler aşan, güneşte bıçak gibi parıldayan köprüleri; ufukları koklayan serüvenci gemileri; üzengisi borulardan yapılmış kocaman çelik atlar gibi raylar üstünde eşelenen geniş göğüslü lokomotifleri; pervanesi rüzgârda bi bayrak gibi çırpınan uçakların akıp giden uçuşlarını söyleyeceğiz. Bu kırıp geçiren, bu yıkıcı şiddetteki bildirgemizi İtalya’dan bütün dünyaya ilan ediyoruz ve “gelecekçilik”i (fütürizm‘i) kuruyoruz; çünkü ülkemizi, profesörlerin, arkeologların, çenesi düşük edebiyatçıların ve antikacıların kangreninden kurtarmak istiyoruz.

♦♦Temsilcileri♦♦
Rus şair Vladimir Vladimiroviç Mayakovski ve İtalyan şair Filipp Marinetti en önemli temsilcileridir.
Türk edebiyatında özellikle Nazım Hikmet fütürizmden etkilenmiştir.

Türk Edebiyatını etkileyen diğer akımlar:
Dadaizm Akımı
Kübizm Akımı
Sembolizm Akımı
Sürrealizm Akımı
Sezgicilik Akımı