İslamiyet Sonrası Türk Destanları

Manas Destanı

XI.-XII. yüzyıllar arasında meydana geldiği sanılmaktadır. Kırgızların İslamiyet’i kabul ettikten sonra Çinliler ve Kalmuklarla yaptıkları savaşları anlatır. Daha sonraki yüzyıllarda içine başka söylentiler de katılarak zenginleştirilen bu destan, günümüzde 450.000 bin dizeye yaklaşmıştır. Günümüzde bu destana hâlâ yeni dizeler eklenmektedir. Destan ır (yır) denen türküler halinde söylenir. Bu destanın yalnızca bazı parçalarını söyleyen ozanlara ırcı, bütününü söyleyen ozanlara akın adı verilir. Günümüzde bu destanı söyleyen ozanlara Manasçı da denmektedir.

Satuk Buğra Han Destanı

İlk Müslüman Türk devleti olan Karahanlı Devleti’nin hükümdarı olan Satuk Buğra Han’ın Müslüman oluşu ve ardından İslam dinini yaymak için yaptığı mücadeleleri anlatır.

Cengiz Han Destanı (Cengizname)

Cengiz Han aslında bir Moğol hükümdarıdır. Ancak 1000 yıl önce aynı coğrafyayı paylaşan Türklerle Moğollar arasında -sık sık savaşsalar da- yakın bir ilişki vardı. Bu ilişki, Türklerin Cengizhan’a güçlü bir sempati beslemelerini sağlamış ve Cengizhan’ın hayatı, savaşları âdeta bir Türk hükümdarınki gibi destanlaştırılmıştır.

Seyyit Battal Gazi Destanı (Battalname)

Anadolu’da teşekkül etmiş ilk Türk destanıdır. XI. –XIII. yüzyıllar arasında oluşmuş, XIII. yüzyılda kaleme alınmıştır. Aslında bu destan da kaynak ve konu bakımından Türklerle ilgili değildir. Buna rağmen Türk hayal gücü ile şekillendiği için milli destan kabul edilmiştir. Bu durumun en açıklanabilir yönü Battal Gazi’nin İslamiyet’in yayılması için gösterdiği kahramanlık vemekânın Anadolu olmasıdır.

Danişment Gazi Destanı

Danişment Gazi Destanı , Anadolu’da Malatya‘dan başlayıp İstanbul’a kadar uzanan çizginin kuzeyinde kalan kısmın Danişment Gazi tarafından fethini anlatır.

Köroğlu Destanı

Köroğlu metni destan adıyla anılmakla ve bazı destanî niteliklere de sahip olmakla birlikte XX. yüzyılda Anadolu’dan derlenen örnekleri daha çok halk hikâyesi geleneğine yakındır. Köroğlu’nun hayatı ve Bolu Bey’ine karşı verdiği mücadele, Anadolu’da âşıklar tarafından 24 kol halinde anlatılır.

İslamiyetten Sonraki Türk Destanları

• Manas Destanı
• Satuk Buğra Han Destanı
• Seyyit Battal Gazi Destanı (Battalname)
• Danişment Gazi Destanı
• Köroğlu Destanı
• Cengiz Han Destanı (Cengizname)