Tanzimat Dönemi Şiiri

Tanzimat Edebiyatı Birinci Dönem Şiiri

1- Tanzimat döneminde şiir alanında birçok yenilik yapılmıştır.
2- Şiirde biçim açısından divan şiiri geleneği devam ettirilmiş, içerik bakımından ise yenilikler getirilmiştir.
3- Şiirin konusu olabildiğince genişletilmiştir.
4- Şiirde vatan, hürriyet, hak, adalet, medeniyet gibi konular işlenmiştir.
5- Divan şiirindeki parça güzelliği yerine konu bütünlüğü getirilmiştir.
6- Parça güzelliği yerine bütün güzelliği esas alınmıştır.
7- Hece ölçüsüyle birkaç deneme dışında aruz kullanılmıştır.
8- Şiirde konu ile ilgili isimler verilmiştir.

9- Nazım birimi olarak genellikle beyit kullanılmıştır.
10- Divan edebiyatı nazım biçimleri kullanılmaya devam edilmiştir.
11- Şiirde biçim aynı kalmış konu değişmiştir.
12- Biçimdeki tek yenilik kasidenin klasik bölümlerinin kaldırılıp, doğrudan konuya geçilmesidir.
13- Hak, adalet, hürriyet, kanun, vatan gibi kavramlar şiirde ilk defa bu dönemde kullanılmıştır. (Daha çok toplumsal konular işlenmiştir.
14- Fransız edebiyatının etkisiyle yeni mecazlar kullanılmıştır. (Medeniyet cihanının peygamberi, adaletin fanusu, zulüm kılıcının hamiyet ateşinde erimesi)
15- Ağırlıklı olarak romantizm akımının etkisi vardır.
16- Göz için uyak anlayışı benimsenmiştir.
17- Tanzimat edebiyatının temel kavramlarını içeren aşağıdaki şiir örneklerini inceleyelim:

Namık Kemal’den dizeler
Ne gam pür- âteş-i heyi olsa da gavaa-yi hürriyet
Kaçar mı merd olan bir cân için meydân-ı gayretten

Kemend-i can-güdâzı ejder-i kahr olsa cellâdın
Müreccahtır yine binkerre zencir-i esaretten

Felek her türlü esbâb- cefâsın toplasın gelsin
Dönersem kahbeyim millet yolunda bir azimetten

Şinasi’den dizeler
Şem’idir kalbimizin cân ile mâl ü nâmus
Hıfz için bâd-ı sitemden olur adlin fânus

Ettin âzâd bizi olmuş iken zulme esir
Cehlimiz sanki idi kendimize bir zencir

Bir ıtık- nâmedir inşâna senin kaanünun
Bildirir haddini sultâna senin kaanünun

Tanzimat Edebiyatı İkinci Dönem Şiiri

1- Şiirin konusu genişletilmiştir. Yaşamda güzel olan her şeyin şiir konusu olabileceği düşüncesi benimsenmiştir.
2- Bireysel ve soyut konular işlenmiştir: ölüm, sevinç, hiçlik, yokluk, aşk, doğa…
3- Romantizm akımının etkisi vardır.
4- Divan şiiri nazım biçimlerinin yanında yeni biçimler de kullanılmıştır.
5- Şiirde biçim açısından bazı yenilikler getirilmiştir.
6- Aruz ölçüsü kullanılmıştır.
7- Bütün güzelliği esas alınmıştır.

Tanzimat Edebiyatında Şiir

• Her alanda olduğu gibi şiir de halkı eğitmek için bir araç olarak kullanılmıştır.
• Birinci dönem şiir anlayışında görülen en önemli özellik şiirin özüne ve içeriğine yönelik olmuştur.
• Bu dönemin özellikle ilk kuşak sanatçıları şiirde o güne dek işlenmeyen temalarla (adalet, hürriyet, hak, eşitlik vs.) şiir yazmışlardır.
• Öte yandan divan edebiyatı kültürüyle yetişen Tanzimat sanatçısı eski şiirden bütünüyle kopamamıştır. Klasik şiirin şekil özellikleri (gazel, kaside, terkib-i bent vs.) büyük ölçüde kendini koruyabilmiştir.
• Kısacası bu dönemde şiirde şekil eski, öz yenidir.
• İkinci dönem sanatçıları, ilk kuşağın akla dayalı toplumsal içerikli şiirinden uzaklaştılar.
• Bu dönem şairleri, insanın iç dünyasındaki duygulanmanın ağırlık kazandığı bireysel konuları öne çıkaran şiirler yazdılar.
• Sanat anlayışlarının merkezine güzelliği yerleştiren şairler, aşk, ölüm, tabiat temalarını mistik ve metafizik konuları işlemeyi tercih ettiler.
• Yine bu dönemde şiirin ne olduğu, nasıl olması gerektiği ve dayandığı ilkeler üzerinde düşünceler üretildi, tartışmalar yapıldı.

Tanzimat Edebiyatı öğretici metinleri için tıkla.
Tanzimat Edebiyatı genel özellikleri için tıkla.
Tanzimat Edebiyatı sanatçıları için tıkla.
Tanzimat Edebiyatı eser özetleri için tıkla.

YKS Edebiyat bölümünde Tanzimat Edebiyatı dönemi hakkında 3 soru çıkmaktadır.