Manzum Hikaye (Manzume) Ve Şiir

Manzum Hikaye (Manzume) Ve Şiir

1. Manzume “ölçülü düzenlenmiş söz” demektir. Biçim bakımından şiire benzer; ama tema ve temayı işleyiş bakımından şiirden farklıdır.
2. Olay örgüsü, kişi, zaman ve mekan (yer) unsurları vardır.
3. Düz yazı ile anlatılması gereken bir olay şiirle anlatılır.
4. Manzume, anlatmaya bağlı metinler grubuna girer; şiir ise coşku ve heyecana dayalı bir türdür.
5. Kafiye, ölçü ve redif unsurları vardır.
6. Manzumeler düz yazıya çevrilebilir, şiir düz yazıya çevrilemez.
7. Manzumede olay, şiirde duygu ön plandadır. Destanlar, mesneviler birer manzume sayılabilir.
8. Tevfik Fikret ve Mehmet Akif Ersoy manzum hikaye türünde önemli yapıtlar vermiştir.
9. Manzum eserlerin içindeki küçük parçalara manzume denir. Örneğin Mehmet Akif Ersoy’un “Safahat” adlı eseri bir manzum eserdir. Bu eserin içinden birer bölüm olan “Mahalle Kahvesi”, “Küfe”, Kocakarı ile Ömer” vs. birer manzume örneğidir.
10. Ölçü ve uyak gibi nazma ait kurallara uyularak yazılan metinlere manzume denir. Her manzume şiir değildir. Çünkü bir metne şiir denebilmesi için ölçü ve uyak kullanmak yeterli ve hatta şart değildir.
11. İster ölçü ve uyak kullanılsın ister farklı ahenk unsurları kullanılsın, bir metne şiir denebilmesi için o metinin belli bir sanat değeri taşıması gereklidir.
12. Ölçü ve uyak olmadan da yazılabilme özelliği taşıyan şiirin olmazsa olmazları estetik tat, imge, çağrışım ve müzikal uyumdur.
13. En genel bakış açısıyla şiir, düz yazıya çevrilemeyen metindir.

Manzum Hikaye (Manzume) Örnekleri

Bu bir hamal küfesiymiş… Acep kimin? Derken; On üç yaşında kadar bir çocuk gelip öteden, Gerildi, tekmeyi indirdi öyle bir küfeye: Teker meker küfe bitap düştü ta öteye. -Benim babam senin altında öldü, sen hala Kurumla yat sokağın ortasında böyle daha! O anda karşıki evden bir orta yaşlı kadın Göründü: -Oh benim oğlum, gel etme kırma sakın! Ne istedin küfeden yavrum? Ağzı yok, dili yok, Baban sekiz sene kullandı… Hem de derdi ki: “Çok Uğurlu bir küfedir, kalmadım hemen yüksüz… ” Baban gidince demek kaldı adeta öksüz! Onunla besleyeceksin ananla kardeşini. Bebek misin daha öğrenmedin mi sen işini?” Dedim ki ben de: Ayol dinle annenin sözünü… Fakat çocuk bana haykırdı ekşitip yüzünü…

Aziz dostum, sen bu ilden gideli,
Sekiz mevsim geldi-geçti duydun mu?
Gine kar koymadı baharın yeli,
Şeftaliler çiçek açtı duydun mu? 
——-
Memiklerin Iraz için Kel Durdu,
Sinan oğlu Muharrem’i öldürdü
Keş Ahmet bayram da namaz kıldırdı;
Kerim Ağa köyden göçtü duydun mu?
——-
Çavuşların yumuk gözlü
Tahir’i Kahve yaptı kırk senelik ahırı,
Erkek Fatma, Dişi çürük Mahir’i
Güpegündüz aldı kaçtı duydun mu?
——-
Ala-kardır Binboğa’nın yücesi
Asker oldu Halime’nin kocası
Sazlıköy’ün ilerici hocası
Minarede şarap içti duydun mu?

Abdurrahim Karakoç

Okuduğunuz Manzumenin Özellikleri

• Dizeler halinde yazılmıştır. (Manzumeler, nazım biçiminde yazılmak zorundadır.)
• Ölçü uyak ve redif kullanılmıştır. (Manzumelerde, ölçü uyak ve redif gibi ahenk unsurları olmak zorundadır.)
• Bir olay anlatılmaktadır. (Manzum hikâyeler için olay zorunludur.)
• Sözcükler genelde gerçek anlamıyla kullanılmıştır. (dilin göndergesel işlevi). (Manzumede genelde sözcükler gerçek anlamıyla kullanılır.)
• İstenirse düzyazı biçimine dönüştürülebilir. (Manzumede dizeler, art arda yazılsa da anlam çok fazla değişmez.)
• Manzumede toplumsal konular ön plandadır. Anlatmaya bağlı edebi metinler içinde değerlendirilir.

Şiir Örnekleri

Leyla

Bu akşam rüyamda Leyla’yı gördüm
Derdini ağlarken yanan bir muma;
İpek saçlarını elimle ördüm,
Ve bir kemend gibi taktım boynuma
Bu akşam rüyamda Leyla’yı gördüm.
Leyla… Ela gözlü bir çöl ahusu
——
Saçları bahtından daha siyahtır.
Kurmuş diye sevda yolunda pusu
Döktüğü gözyaşı, çektiği ahtır.
Leyla… Ela gözlü bir çöl ahusu.
Bir damla inciydi kirpiklerinde,
Aşkın ızdırapla dolu rüyası
Bir başka güzellik var kederinde
Bir başka âlem ki ruhunun yası
Sessiz incileşir kirpiklerinde.

Ahmet Hamdi Tanpınar

Okuduğunuz Şiirin Özellikleri

• Dizeler halinde yazılmıştır. (Şiir, nazmın satırları olan dizeyle yazılmak zorundadır.)
• Ölçü ve uyak kullanılmıştır. (Şair kullanmak zorunda değildi, ölçüsüz ve uyaksız da şiir olur.)
• Olay örgüsü yoktur. (Şiirin olay örgüsü olmaz.)
• Sözcükler genelde sanatsal işlevde kullanılmıştır. (Şiirde imge ve çağrışımı yakalamak için bu gereklidir.)
• İstense de düzyazıya çevrilemez. (Şiirde alt alta yazılan dizeleri, art arda yazmak kalmak anlamı bozar.)
• Şiirde bireysel konular ön plandadır.
• Şiir, coşku ve heyecana bağlı bir metindir.

Şiir ve Manzume Karşılaştırması