Çağdaş Batı Edebiyatı ve Özellikleri

By avocato 13 Nisan 2019 Güncel 0 Yorum

FRANSIZ EDEBİYATI

XVII. yüzyıldan bu yana, sanat akımlarının ortaya çıkış yeri olan Fransa’nın, edebiyatta da önemli bir yeri vardır. XX. yüzyılda da dünya edebiyatında önemli bir yere sahip olan Fransız edebiyatı, özellikle J. P. Sartre ve Alain, Andre Gide, Albert Camus, Paul Eluard, Louis Aragon ile bu yüzyılda ve günümüzde birçok ülke sanatçısını etkilemiştir.

ALAİN (1868–1951): Fransız filozofu ve deneme yazarıdır. Uzlaşmacı ve barıştan yana bir hümanisttir. Şiir, roman, deneme, tiyatro yapıtlarında, “şüpheyi yöntem olarak kullanma anlayışı”na sahiptir. Yapıtları: Güzel Sanatların Sistemi, Mars ve Savaşın Yargılanması, Estetik Üzerine, Sohbetler, Düşüncelerin Hikâyesi, Düşüncenin Bekçileri, Fikirler, Edebiyat Üzerine Söyleşiler…

İNGİLİZ EDEBİYATI

XV. yüzyılda, İngiltere’de “hümanizma” akımı etkinlik kazanmış ve bu dönem İngiliz edebiyatının “altın çağı” olmuştur. İngiliz edebiyatı da, Fransız edebiyatı gibi, o günden bugüne birçok sanat anlayışına öncülük etmiş ve önemli sanatçı ve yazarlarıyla dünya edebiyatını etkilemiştir. XX. yüzyılda, dünya edebiyatındaki etki gücü azalan İngiliz edebiyatının bu yüzyılda en önemli adı Rudyard Kipling’dir.

RUDYARD KİPLİNG (1865–1936): Hindistan’ın Bombay kentinde doğmuştur. İngiliz edebiyatının XX. yüzyıl temsilcisi olmakla birlikte İngiltere’de çok az bir zaman bulunmuş, daha çok Hindistan’da ve Amerika’da (gazeteciliği nedeniyle) yaşamış şair ve roman yazarıdır. Yapıtları: Beş Millet, Son Işık, Tepelerin Basit Hikâyeleri, Üç Asker, Yürekli Kaptan Kim…

İRLANDA EDEBİYATI

Çok köklü bir edebiyat olmakla birlikte, İrlanda edebiyatı, İngiliz edebiyatının ayrılmaz parçasıdır. XX. yüzyılda çağdaş İrlanda edebiyatı; şiir, tiyatro ve roman türünde önemli sanatçılar yetiştirmiştir: Bernard Shaw (1925’te Nobel Edebiyat Ödülü’nü almıştır.), J. Swift, Sheridon, Goldsmith, B. Yeats, James Joyce, Samuel Beckett…

G. BERNARD SHAW (1856–1950): Hem İrlanda hem de İngiliz tiyatrosunun önemli temsilcisidir. Müzik, sanat ve tiyatro eleştirmenliği de yapan roman yazarıdır. Asıl ününü tiyatro yapıtlarına ve dünya görüşünü anlattığı yazılarına borçludur. Komedilerinde töre değerlerini çok incelikli kullanmıştır, oyunlarının tümünde eleştirel bir tutum görülür. Yapıtları: Candida, Sezar ve Kleopatra, Blanco Posnet’in Sırrı, Ermiş Jeanne …

NORVEÇ EDEBİYATI

XVIII. yüzyıldan sonra gerçek kimliğine kavuşan Norveç edebiyatı, bundan sonra özgün bir yapıya ulaşır. XIX. yüzyılda şiir, tiyatro, öykü gibi türlerde önemli yapıtlar verilir. Bu dönemin en önemli adı olan Henrik İbsen, dünyanın en büyük tiyatro yazarı kabul edilir. Türkçeye de çevrilen “Nora’nın İsyanı” adlı tiyatro yapıtı önemlidir. Norveç edebiyatının XX. yüzyılda en önemli temsilcisi, Knut Hamsun’dur.

KNUT HAMSUN (1859–1952): Edebiyat dünyasına gazetecilikle girmiştir. Yapıtlarında, insanın dış görünüşünden çok, ruh halini ve bilinçaltında kalmış düşünce ve emellerini ustalıkla ele almıştır. “Dünya Nimeti” adlı yapıtıyla Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanmıştır. Yapıtları: Dünya Nimeti, Açlık, Pan, Victoria, Toprak Yeşerince, Göçebe, Benoni…

ALMAN EDEBİYATI

Alman edebiyatının bilinen en eski yapıtı, “Nibelungenlied”dir. Bu yapıt, anonim bir doğal destandır. Alman edebiyatı, XVI. yüzyılda, Rönesans ve Hümanizma’nın etkisine girer. XVIII. yüzyılın ikinci yarısında, “Aydınlanma” dönemine tepki olarak “romantizm” ortaya çıkar. Bu romantik dönemin en önemli temsilcileri, Goethe ve Schiller’dir. XX. yüzyılda ise Bertolt Brecht, epik tiyatronun temellerini atarken Erich Maria Remarque da roman türünde öne çıkmıştır. Diğer yandan, “Rilke, T. Mann, Hesse, H. Böll” gibi sanatçılar çağdaş Alman edebiyatının önemli temsilcileridir.

HEİNRİCH BÖLL (1917–1985): Öykü, radyo oyunları, deneme, tiyatro ve roman türünde yapıtlar vermiştir. 1972’de, “Babasız Evler” romanıyla Nobel Edebiyat Ödülü’nü alır ve Almanların “Ulusal Yazar” unvanını kazanır. Yapıtları: İlk Yılların Emeği, Babasız Evler, Cüce ve Bebek, Savaş Bitince, Bir Şeyler Olacak…

AMERİKAN EDEBİYATI

XVII. ve XVIII. yüzyıllarda, göçmen İngilizlerin yazdığı eserlerle başlayan Amerikan edebiyatı, İngiltere’ye karşı yapılan bağımsızlık savaşından sonra gelişme gösterir ve İngiliz edebiyatından çok farklı bir karakter kazanır. XIX. yüzyılda, Washington Irving, Cooper, Emerson, Edgar Allan Poe, Nathaniel Hawthorne ve Herman Melville gibi yazarlar öne çıkmıştır. XX. yüzyılda, Bret Harte, Mark Twain, Thedore Dreiser, Ernest Hemingway, John Steinbeck, Eugene O’Neil gibi yazarlar, çağdaş Amerikan edebiyatının önemli temsilcileridir.

THOMAS STEARNS ELİOT (1888–1965): Şiir, oyun, deneme ve eleştiri türünde yapıtlar veren yazar, Amerikan asıllı olmakla birlikte, 1927’de İngiliz vatandaşlığına geçmiştir. Klasik anlayışa sahip olduğunu söyleyen yazar, Fransız sembolistlerinin etkisinde kalmıştır. Yapıtları: Çorak Ülke, Boş Adamlar (şiir), Katedralde Cinayet, Kokteyl Parti, Kutlu Çarşamba (manzum oyun), Edebiyat Üzerine Düşünceler, Denemeler (eleştiri–deneme).