Tanzimat Edebiyatı Roman ve Öyküsü

Tanzimat Edebiyatı Birinci Dönem Roman Ve Öyküsü

  1. Tanzimat’tan önce roman kavramına yabancı olan toplumumuzda hikaye kavramı, halk hikayeleri ve mesnevilerle bir tutulmuş; bir bakıma halk hikayeleri ve mesneviler batıdaki roman ve öykünün yerini tutmuştur. Roman türünün ilk örnekleri ilkin çeviri, sonra da Batı romanlarının taklit edilmesi yoluyla oluşturulmuştur. İlk çevrilen romanlar Telemak, Sefiller, Robinson, Atala, Pol ve Virjini, Monte Kristo, Topal Şeytan‘dır. Türk edebiyatı ilk çeviri roman, Yusuf Kamil Paşa’nın 1859’da Fransız yazar Fenelon’dan çevirdiği Telemak adlı yapıtıdır. Türk edebiyatındaki ilk yerli roman ise 1872’de Şemsettin Sami’nin yazdığı “Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat” adlı yapıtıdır. İlk edebi roman Namık Kemal’inİntibah” adlı yapıtıdır.
  2. Türk edebiyatındaki ilk öykü örneği ise Ahmet Mithat Efendi’ninLetalif-i Rivayat” adlı yapıtıdır. Emin Nihat Bey’inMüsameretname” adlı yapıtı da ilk öykü örnekleri arasındadır. Batılı anlamda ilk öykü örnekleri ise Sami Paşazade Sezai’ninKüçük Şeyler” adlı yapıtıdır.
  3. Romanlar teknik açıdan oldukça kusurludur.
  4. Romanlarda olayın akışı kesilerek uzun ve yersiz açıklamalara yer verilmiştir.
  5. Uzun ve gereksiz tasvirlere (betimlemelere) yer verilmiştir.
  6. Romantizm akımı etkilidir. Bu akımının etkisiyle tesadüflere sıkça yer verilmiştir.
  7. “Alafrangalık (yanlış Batılılaşma), cariyelik, kölelik, esir ticareti” sık işlenen konulardır.
  8. Tanzimat romancılarının insana yaklaşımı tek yönlüdür. İnsan, doğal ve toplumsal çevresinden soyutlanır, tek boyuta indirgenir. Edimleri, iç dünyası, ruhsal özellikleriyle algılanmaz Çirkin yedi kat daha çirkin, güzel yedi kat daha güzel gösterilir. İyiler ödüllendirilir, kötüler cezalandırılır. (Yazar yanlı davranır.)
  9. İnsan bütün boyutlarıyla ele alınmaz. Yaşarlığı, canlılığı olan ve değişik insanlık durumlarını simgeleyen güçlü tiplere rastlanmaz. İnsan ilişkilerinde doğallık yoktur. Aşklar rastlantıya dayanan yıldırım aşkıdır. Olağanüstü olay ve kişilere yer verilmiştir.
  10. Yazarlar, romanda kişiliğini gizlemez.

Tanzimat Edebiyatı İkinci Dönem Roman Ve Öyküsü

  • Roman ve öykülerde realizm etkilidir, ilk realist roman örneği bu dönemde yazılmıştır.
  • Gözlem yoluyla gerçekçi betimlemeler yapılmıştır.
  • Alafrangalık özentisi, esir ticareti, kölelik, cariyelik romanlarda sıkça işlenen konulardır.
  • Abartma ve rastlantılardan kaçınılmıştır.
  • Romanda olayın akışı kesilmez.
  • Olağanüstü kişi ve olaylar bırakılmıştır.
  • Gereksiz açıklamalardan kaçınılmıştır.
  • Olaylar sadece İstanbul’da geçmez.
  • Yazarlar, kişiliğini gizlemiştir.

Tanzimat Edebiyatı’nda Hikâye

  • Tanzimat döneminde bu türün ilk yerli örneklerini Letâif-i Rivâyat isimli bir dizi eseriyle Ahmet Mithat Efendi vermiştir.
  • Emin Nihat’ınMüsameretnâme” adlı eseri, hikâye türünün ilk örnekleri arasında kabul edilir.
  • Sami Paşazâde Sezai’ninKüçük Şeyler” isimli kitabında yer alan hikâyeler, Batılı anlamda hikâye türünün ilk örnekleridir. Bu eser edebiyatımızda ilk realist hikâye kabul edilir.

Tanzimat Edebiyatı’nda Roman

  • Türk edebiyatı romanla ilk defa Yusuf Kamil Paşa’nın Fenelon’dan çevirdiği Telemak adlı eseriyle tanışmıştır.
  • İlk çeviri roman olmaktan öte bir özelliği olamayan bu eser fazlaca bir edebi değer taşımaz. Ardından Sefiller ve Robinson Cruose çevirileri yayınlanır.
  • Türk edebiyatında Batı tarzı ilk romanın Şemsettin Sami’ninTaaşşuk-ı Talât ve Fitnat” adlı eseri olduğu kabul edilir.
  • Namık Kemal’in romantizm akımının etkisiyle yazdığı İntibah ilk edebi roman, Cezmi ise ilk tarihi roman kabul edilir.
  • Nâbizâde Nâzım’ın, aslında uzun bir hikâye olan Karabibik’le köy hayatını konu edinen ilk esere imza atar. Bu eser natüralizmin etkisiyle yazılmıştır. Ardından ilk psikolojik roman kabul edilen Zehra’yı yazar.
  • Recaizade Mahmut Ekrem, roman sahasına Türk edebiyatının ilk realist romanı olan Araba Sevdası’nı kaleme alarak dâhil olur.

Tanzimat Edebiyatı Roman ve Hikayesinde İşlenen Konular

  • Batılılaşmanın yanlış anlaşılması
  • Kölelik, cariyelik
  • Aşk
  • Görücü usulü evlilik
  • Zorla yapılan evliliklerin doğurduğu acı sonuçlar
  • Batı uygarlığı ile Osmanlı uygarlığı arasındaki farkların karşılaştırılması
  • Tarihi konular

Tanzimat Edebiyatı öğretici metinleri için tıkla.
Tanzimat Edebiyatı şiiri için tıkla.
Tanzimat Edebiyatı genel özellikleri için tıkla.
Tanzimat Edebiyatı sanatçıları için tıkla.
Tanzimat Edebiyatı eser özetleri için tıkla.

Ayt Edebiyat sınavında Tanzimat Edebiyatı dönemi hakkında 3 soru çıkmaktadır.

Yorum Ekle

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.